<center></center><center>[Źródło :](https://www.imdb.com/title/tt0105185/mediaviewer/rm3374722816)</center>
Witam wszystkich Państwa bardzo serdecznie w kolejnym wpisie na moim nic nie wartym blogu. Jak dobrze Państwo wiedzą, w piątek 17 stycznia 2020 swoją premierę kinową miał film Władysława Pasikowskiego "**Psy 3: W imię zasad skur...**", to znaczy nie... "**Psy 3: W imię zasad**", bez skur.... Ale tak całkowicie poważnie. Zamierzam się wybrać na ten film w najbliższą sobotę, czyli 25 stycznia 2020 roku. Kiedy piszę tę notkę mamy poniedziałek 20 stycznia 2020 roku i miałem iść wczoraj na ten film, ale prawie cała sala kinowa była zajęta, więc, ale ja nie o tym... [dop. red. ostatecznie wybrałem się na film w poniedziałek 20 stycznia 2020 roku]. Żeby się przygotować do seansu, to postanowiłem sobie w weekend odświeżyć dwie pierwsze części tej serii, chociaż nie wiem po co, jak znam je obie prawie na pamięć, zwłaszcza cześć pierwszą. Widziałem obie części tyle razy, że mógłbym je "zrecenzować" z "zamkniętymi oczami" bez oglądania jeszcze raz.
Dzisiaj chciałbym się podzielić z Państwem swoimi przemyśleniami na temat pierwszej części "Psów" z 1992 roku, chociaż o tym filmie napisano już chyba wszystko, więc raczej nie będę oryginalny.
Kiedy pierwsze "Psy" wchodziły na ekrany kin, to ja byłem 9-letnim brzdącem i nie miałem okazji (ani najmniejszej szansy) pójścia na ten film do kina. Po prostu byłem za młody. Pierwszy raz "Psy" chyba widziałem w okolicach 1998 roku, w wieku 15 lat jak byłem może w 8 klasie podstawówki, albo w pierwszej klasie szkoły średniej. Muszę powiedzieć, że mniej więcej kumałem o co chodzi w tym filmie. Jak pierwszy raz oglądałem "Psy", to w tej nieodrestaurowanej cyfrowo wersji, z tymi skazami na filmie i wyskakującymi tymi "kółkami" w górnym rogu ekranu tuż przed zakończeniem sceny i przejściem do następnej. Z tego co mi wiadomo "Psy" odrestaurowano cyfrowo w 2012 roku na 20-lecie powstania, a w dodatku poprawiono kolorystykę. W każdym razie starą dupą byłem. :) Kiedy ten film wszedł na ekrany kin, to podobno wywołał niemałe kontrowersje. Wtedy 9 letni Bartuś nie interesował się (tak bardzo) polityką, a zajęty był w tamtym czasie grą na Commodore 64 i przechodzeniem takich gier jak: "Montezuma's Revenge", "Saboteur 2", czy trzeciej części "Boulder Dasha" . Z tego co mi wiadomo, to "Psy" Władysława Pasikowskiego wywołały niemałe kontrowersje. Takim przykładem jest scena w pierwszym akcie filmu, która rozgrywa się w policyjnej stołówce, gdzie podpici funkcjonariusze byłej SB niosą najbardziej pijanego kolegę, niczym pracownicy zakładu pogrzebowego niosący trumnę i śpiewali "Balladę o Janku Wiśniewskim" (Janek Wiśniewski padł). Scena ta oczywiście odwołuje się do wydarzeń w Trójmieście z grudnia 1970 roku. 17 grudnia 1970 roku młody robotnik Stoczni Gdyńskiej Zbyszek Godlewski został zastrzelony w drodze do pracy przez Ludowe Wojsko Polskie. Po tym zdarzeniu przemaszerował tłum ulicami Gdyni, a z przodu tej procesji niesiono ciało Zbyszka Godlewskiego na drzwiach. Na cześć Zbyszka Godlewskiego powstała "Ballada o Janku Wiśniewskim", gdyż jej autor nie znał prawdziwego nazwiska zamordowanego. Początkowo w postprodukcji zastanawiano się nad tym, czy by tej sceny nie wyciąć z filmu, ale ostatecznie zdecydowano się ją zostawić. Z tego co wiem, to rodzina Zbyszka Godlewskiego interweniowała, żeby tę scenę jednak wyciąć z filmu. Ta scena mogła "rozdrapać świeże rany". Choć swoją premierę film miał dopiero pod koniec roku 1992, to był czas "rozlicznia" się odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej z 45 latami okresu jej poprzedniczki - Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Chociaż o tym "rozliczaniu" pisałem przy okazji śmierci premiera Jana Olszewskiego, nie za bardzo się rozliczono, a nieważne...
Być może są osoby, które nie widziały jeszcze tego filmu, albo które jakimś cudem jeszcze o nim nie słyszały. "Psy" jest to film łączący dramat, kryminał i film sensacyjny. Swoją kinową premierę film ten miał pod koniec 1992 roku. Jedne źródła podają listopad 1992, inne 31 grudnia 1992 roku. Twórcą scenariusza i reżyserem filmu jest **Władysław Pasikowski**", który rok wcześniej odniósł sukces z filmem "Kroll". Podobno pomysł na nakręcenie "Psów" podał Władysławowi Pasikowskiemu sam Olaf Lubaszenko, czyli tytułowy "Kroll". Jak był film o wojsku, to wpadli na pomysł na kręcenia filmu o policji. Podobno rola Olgierda "Ola" Żwirskiego była napisana pod Olafa Lubaszenkę (stąd "Olo"), ale Olaf Lubaszenko grał wtedy w innym filmie i ostatecznie otrzymał ją Marek Kondrat. Jednym z producentów filmu był **Juliusz Machulski** ("Seksmisja", "Kiler", "Vabank 1 i 2", "Kingsajz"), a kierownikiem produkcji był **Andrzej Sołtysik**. Ponadto autorem zdjęć do filmu był **Paweł Edelman** (nominowany do Oscara za "Pianistę, autor zdjęć między innymi do "Katynia" i "Pana Tadeusza" Andrzeja Wajdy, czy do "Ray'a" z 2004 roku), który był etatowym operatorem w filmach Pasikowskiego, a kompozytorem muzyki był **Michał Lorenc** ("300 mil do nieba", "Psy 2", "Zabić Sekala", "Żółty szalik", "Symetria", "Psy 3" i wielu innych filmach). Film ten był kręcony między innymi w Warszawie, Łodzi i Piotrkowie Trybunalskim. Dokładny czas kręcenia zdjęć nie jest znany, ale podejrzewam, że to był przełom 1991 i 1992 roku, lub wczesny 1992. Pomimo wywołanych kontrowersji, film zdobył 5 Złotych Lwów Gdańskich podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Nagrody otrzymali: Bogusław Linda za najlepszego aktora pierwszoplanowego, Agnieszka Jaskółka za najlepszą drugoplanową rolę żeńską, Władysław Pasikowski za najlepszą reżyserię, Wanda Zeman i Zbigniew Niciński za najlepszy montaż i Michał Lorenc za najlepszą muzykę. Ponadto film był nominowany w kategorii najlepszy film, lecz tej nagrody nie otrzymał.
***
<center>**Fabuła**</center>
Akcja filmu rozpoczyna się w okolicach roku 1990, kiedy w Polsce mają miejsce przemiany ustrojowe i które też nie ominęły struktur Milicji Obywatelskiej/Policji. Funkcjonariusze Milicji, którzy rozpoczęli pracę przed którymś tam miesiącem 1989 roku (chyba pół roku przed zmianą PRL na RP), już nie pamiętam a nie chce mi się tego sprawdzać, musieli poddać się procesowi lustracji i weryfikacji. Stąd też wywodzi się tytuł filmu, gdyż złośliwie na funkcjonariuszy Policji mówi się "psy". Głównym bohaterem filmu jest 37 letni były funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa - Franciszek "Franz" Mauer (w tej roli oczywiście **Bogusław Linda**), który pozytywnie przechodzi proces weryfikacji i zasila SZEREGI nowopowstałej Policji. Oczywiście chodzi mi o scenę przesłuchania przez Komisję Weryfikacyjną, gdzie Franz Mauer mówi do przewodniczącego komisji - senatora Wencla (w tej roli Zbigniew Zapasiewicz), że "*czasy się zmieniają, a Pan zawsze jest w komisach*". Tego szczęścia nie ma najlepszy przyjaciel "Franza" Mauera - Olgierd "Olo" Żwirski (w tej roli **Marek Kondrat**), który nie przechodzi procesu weryfikacji i zostaje wydalony ze struktur Policji. "Olo" wraz z byłym majorem Grossem "Siwym" z Lublina (w tej roli **Janusz Gajos**) zakładają coś w rodzaju zorganizowanej grupy przestępczej zajmującej się kradzieżą aut, oraz produkcją i dystrybucją amfetaminy. Po nieudolnie przeprowadzonej akcji w hotelu, gdzie z rąk gangsterów (byłych SB-ków) ginie przestępca, którego mieli aresztować policjanci pod dowództwem Mauera, "Franz" prosi "Ola", by ten pomógł wytropić tych, którzy to zrobili. Niestety "Franz" (początkowo) nie wie, że "Olo" dołączył do tej szajki. Ponadto sprawy się komplikują, kiedy dochodzi wątek miłosny. "Franz" się dowiaduje, że "Olo" "rżnie" jego "kobietę", 17 letnią Andżelikę "Angelę" Wenz (w tej roli **Agnieszka Jaskółka**), córkę księdza, którą Mauer wyciągnął z sierocińca. Wtedy obaj panowie stają się zaciętymi wrogami. Dobra i może starczy tej fabuły.
***
Można powiedzieć, że "Psy" były świadectwem tamtych czasów i tamtej rzeczywistości, w której ludziom przyszło się obracać. Jak już wspominałem, to był czas nieudanej dekomunizacji na najwyższych szczeblach władzy. Kilka miesięcy przed premierą filmu Antoni Macierewicz, który był wtedy Ministrem Spraw Wewnętrznych chciał przeprowadzić tak zwaną "noc teczek", czego następstwem była dymisja rządu Jana Olszewskiego w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku. Na początku lat 90 w służbach mundurowych, głównie w Policji, przeprowadzano weryfikację byłych PRL-owskich funkcjonariuszy, co pokazano na początku filmu. W tamtym czasie w Polsce szalała ogromna inflacja i bezrobocie. Zwykli ludzie tracili pracę (nie tylko byli SB-cy, którzy nie przeszli weryfikacji). Zakłady pracy były prywatyzowane za bezcen. Być może (raczej na pewno) w polityce działo się to, co pokazano na początku filmu, czyli zacieranie śladów - "palenie teczek" na wysypiskach. Zdarzało się tak, że dokumenty "ginęły" w niewyjaśnionych okolicznościach. Można także powiedzieć, że "Psy" to film o zagubieniu się jednostki w nowej rzeczywistości i nieumiejętności odnalezienia sie. Tego przykładem są byli SB-cy z "Franzem", "Olem", "Siwym" i innymi na czele. Film pokazuje, jak były funkcjonariusz SB, który za komuny był kimś, nagle staje się nikim. Zwykłym policjantem, albo... bezrobotnym. Dobrym przykładem jest scena odprawy, kiedy pierwszy raz widzimy majora Bienia. Tutaj przychodzi jeden kultowy cytat - "*nazywam się major Bień i mam stopień majora*"). Cytat ten został wykorzystany w grze komputerowej "Rezerwowe Psy" z przełomu lat 90 i 00. Bień podczas odprawy persfaduje "Franzowi" i reszcie "starych" ile są warci. Innym przykładem są wydaleni byli SB-cy ze służby z majorem Grossem i "Olem" na czele. Przykładem może być ta krótka pogawędka przy stoliku w restauracji, kiedy Janusz Gajos przysiada się do Marka Kondrata, a potem piją toast.
Ponadto w filmie mamy coś w rodzaju konfliktu na linii "stare" - "nowe". Przedstawicielami "starego" są oczywiście byli funkcjonariusze SB z "Franzem" Mauerem na czele. Natomiast przedstawicielem "nowego" porządku jest postać Waldemara "Nowego" Morawca, zagranego brawurowo przez **Cezarego Pazurę**. Jest to młody policjant od razu po szkole oficerskiej, najprawdopodobniej w Szczytnie, nieskażony jeszcze służbą w PRL-u (ta sprawa jest wyjaśniona w "Psach 3: W imię zasad" ), który ma zupełnie inne podejście do służby niż "starzy". Morawiec to taki typowy "młody", który przychodzi do nowej pracy, jest pełen siły i wigoru, chce zmienić świat i... niestety wkrótce zderza się ze ścianą rzeczywistości. Kiedy pierwszy raz widzimy Waldka Morawca, sprawia on wrażenie takiego typowego "regulamina" i służbisty. Na dodatek Morawiec służbę rozpoczyna od... donoszenia na kolegów, a jak wiadomo "*jak taki zaczyna od kapowania, to kończy na Powązkach*". Z biegiem czasu Waldek "Nowy" Morawiec zaczyna się "wyrabiać" i mieć na wszystko wyje... mieć wszystko gdzieś i zaprzyjaźnia się z "Franzem". Takim symbolem jest scena w szpitalu, gdzie do leżącego Waldka, który uratował tyłek wydalonemu z Policji "Franzowi", przychodzi ten drugi. Wtedy Waldek mówi, że "my Psy musimy trzymać się razem" i że jest mu przykro, że wywalili "Franza" ze służby i że będzie robić porządek za nich dwóch. Franz mówi, że wie i żeby Waldek zmiótł go na oddzielną kupkę.
Można też powiedzieć, że "Psy" z miejsca stały się filmem kultowym. Nie wiem czy nie był najbardziej kasowym filmem lat 90 (być może wyprzedził go "Kiler" Juliusza Machulskiego z 1997 roku, ale nie jestem pewien). Niestety nie mam głowy do cyferek, nie jestem przygotowany, nie sprawdzałem tego i piszę na żywioł. Jeśli "Psy" nie były najbardziej kasowym filmem lat 90, to na pewno były w czołówce. Do języka potocznego przeszło sporo hasełek (niepozbawionych oczywiście wulgaryzmów) z tego filmu - "*a kto umarł, ten nie zyje*", "*nie chce mi się z tobą gadać*", "*może już pójdę, co tu będę tak sam siedział*", "*bo to zła kobieta była*", "*w imię zasad... skurłisynu*", "*kończcie flaszkę i do domu*", "*z akumulatorem na jajach jeszcze nikt nie kłamał*" i wiele wiele innych. Wiele dialogów z tego filmu przeszło do języka potocznego. Niestety większość z nich nie jest napisana piękną, mickiewiczowską polszczyzną (zawierają sporo wulgaryzmów) i nie nadają się do cytowania w miejscach publicznych. Pewnie dlatego też w tamtych czasach nie był to film przeznaczony dla dzieci. Pierwsze pół godziny (i końcówka) filmu to praktycznie najbardziej znane i kultowe sceny, oraz cytaty z tego dzieła. Dzięki temu filmowi przyszła do Polski moda na te kurtki amerykańskich sił powietrznych US Air Force - MA1, w Polsce znane pod nazwą "flyer" czy "flek". Takie kurtki w latach 90 nosili skinheadzi. Sam taką kurtkę miałem w 8 klasie podstawówki. Tylko, że kurtka, którą nosił "Franz" Mauer to był nieco inny typ. On miał brązową skórzaną kurtkę, coś podobnego do "flejera". Ponadto w tamtych czasach Bogusław Linda był bożyszczem i obiektem westchnień kobiet, które się w nim podkochiwały. Za pewne kobietom (mężczyznom pewnie też, którzy próbowali go naśladować) też się podobał taki typ bezczelnego i zarozumiałego twardziela, jakim był "Franz" Mauer. Można powiedzieć, że "Psy" odcisnęły jakieś piętno na popkulturę w latach 90.
Z pewnością jednym z najjaśniejszych punktów tego filmu jest wspaniała obsada. Oprócz wcześniej wymienionych: **Bogusława Lindy, Marka Kondrata, Zbigniewa Zapasiewicza, Janusza Gajosa, Agnieszki Jaskółki i Cezarego Pazury** wystąpili tacy aktorzy jak : **Jan Machulski** (jako major Walenda), **Edward Linde-Lubaszenko** (jako kapitan Stopczyk), jego syn **Olaf Lubaszenko** (jako "młody"), **Artur Żmijewski** (jako Radosław Wolf), **Aleksander Bednarz** (jako major Bień), **Sławomir Orzechowski**, **Dariusz Odija** i wielu innych wspaniałych aktorów. Każdy z nich zagrał bardzo dobrze, ale to chyba kreacje Bogusława Lindy i Cezarego Pazury najbardziej są zapamiętane z tego filmu. Cezary Pazura jako wkur... zdenerwowany podporucznik Waldemar Morawiec to już klasyka.
Pamiętam jak Cezary Pazura opowiadał na swoim kanale na YouTube (od czasu do czasu tam zaglądam) o tym, jak kręcili tę scenę jak wkur... zdenerwowany Waldemar Morawiec idzie tym szpitalnym korytarzem i rozbija krzesłem te medyczne szafki. Podobno był jeden dubel, dlatego że w ekipie filmowej nie działo się za dobrze. Powstał podobno jakiś konflikt między Władysławem Pasikowskim a Pawłem Edelmanem, przez co cierpiała ekipa filmowa. Jak był jeden, to nie było drugiego, itd... Cezary Pazura w tamtym czasie pracował także w teatrze i akurat w ten dzień kiedy kręcili tę scenę w szpitalu (w Łodzi), później miał mieć spektakl w Warszawie o 19:00, więc trochę mu się spieszyło. Podobno Cezary Pazura był tak wkurzony, że ta scena wyszła zaje... to znaczy świetnie i postanowili ją zostawić. Jak opowiadał Cezary Pazura, to rozbicie takiej szafki nie było proste i trzeba było do tego przyłożyć trochę siły.
Co do realizacji filmu to nie ma się do czego przyczepić. Wszystko jest na bardzo dobrym poziomie. Zdjęcia Marka Edelmana są bardzo dobre, obsada i gra aktorska świetna. Na pewno w pamięć zapada muzyka skomponowana do tego filmu przez Michała Lorenca, zwłaszcza ten smutny motyw grany na trąbce, który stał się wizytówką tego filmu. Niestety film troszkę się zestarzał i nie wytrzymał próby czasu, jeśli chodzi o sceny walki. Dzisiaj oglądając "Psy" to sceny pościgów i strzelanin mogą wzbudzać uśmiech politowania wśród młodszej widowni. Zwłaszcza sceny batalistyczne w "Psach 2: Ostatnia krew" z 1994 roku. Może kiedyś to było wielkie wow (jak się strzelali na drodze - Franz, Morawiec i Wolf w tym wolkswagenie "ogórku" przeciwko rosyjskiej mafii, czy scena wysadzenia wagonu z bronią przez "Franza"), ale teraz... No, sorry. Teraz to wygląda trochę komicznie.
Jak dla mnie "Psy" to film kultowy i pomimo paru niedoróbek ma u mnie ocenę 9/10. Prawie że bliski ideału.
Wiecie co? Dzisiaj chyba sobie jednak pójdę na te "Psy 3: W imię zasad"... No! Już nie kończ. Już sobie zarezerwowałem bilecik w Heliosie na 19:00 (dop. red. notka już jest)
***
https://www.imdb.com/title/tt0105185/mediaviewer/rm3374722816