<center><h1>W 1940 r. na powierzchni 300 ha Niemcy zgromadzili około 400.000 mieszkańców Warszawy i okolic oraz wysiedleńców z terenów wcielonych do Rzeszy. Przerażające warunki wewnątrz getta, choroby i głód zabiły dziesiątki tysięcy z nich. 22 lipca 1942 r. władze niemieckie rozpoczęły opróżnianie warszawskiego getta z jego mieszkańców. Ci, którzy zostali, postanowili stawić opór wiosną 1943 roku. 19 kwietnia 1943 r. w getcie warszawskim wybuchło powstanie - największa żydowska walka zbrojna w czasie II wojny światowej i pierwszy akt oporu przeciwko okupantowi w okupowanej Europie. Mimo dysproporcji sił, walki trwałyby prawie miesiąc.</h1></center>
<center></center>
Likwidacja getta była elementem nazistowskiego planu eksterminacji europejskich Żydów, który został przedstawiony w 1942 r. na konferencji w Wannesee. Każdego dnia Rada Starszyzny, która zarządzała gettem, musiała zapewnić transportom 6 tys. osób. W oficjalnych komunikatach czytamy, że transporty miały przesiedlić ludzi. W rzeczywistości pociągi wyruszające z Umschlagplatzu udały się do obozu zagłady w Treblince. Wywieziono tam około 300.000 osób, z których większość zginęła. W czasie deportacji zginęło około 10.000 osób, a 11.000 wysłano do obozów pracy przymusowej na Majdanku i w Trawnikach.
Wiosną 1943 r. na terenie getta pozostało 60.000 osób - uratowało ich to, że pracowali w niemieckich warsztatach. Byli młodzi i najczęściej pozbawieni rodzin. Po ustaleniu, że nie mają nic do stracenia, postanowili wziąć broń.
<center><h3>Końcowe wezwanie.</center></h3>
Nie minęło dużo czasu, zanim pojawiła się pierwsza reakcja na akcję likwidacyjną, chociaż działalność polityczna w getcie była surowo zabroniona. Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) powstała już w lipcu 1942 r., konspiracyjny ruch zbrojny, który skupiał członków lewicowych i syjonistycznych ruchów młodzieżowych pod dowództwem Mordechaja Anielewicza. Na początku 1943 r. narodził się prawicowy Żydowski Związek Wojskowy (ZŻW), kierowany przez Leona Rodala i Pawła Frenkla.
Przez wiele miesięcy wzywali ludność cywilną do buntu przeciwko kolejnym deportacjom. W styczniu podjęli działania zbrojne przeciwko działaniom Niemiec. W ciągu zaledwie kilku miesięcy udało im się podnieść morale ludności i zmobilizować ją na tyle, by mogła postawić bunkry, ukryte tunele i przejścia. Przechowywano żywność i broń oraz nawiązywano kontakty z podziemnymi organizacjami polskimi.
<center><h3>Dwie flagi nad Warszawą</center></h3>
W przeddzień Paschy 19 kwietnia 2000 niemieckich żołnierzy wyposażonych w czołgi i pojazdy opancerzone otoczyło getto. Zetknęli się z nimi kilkuset bojowników ŻOB dowodzonych przez Anielewicza i ponad 150 bojowników ŻZW. Niemcy musieli się wycofać, dlatego dowództwo objął generał SS i Policji Jürgen Stroop.
W pierwszych dniach walki toczyły się na ulicach, a oddziały niemieckie zostały zaatakowane kamieniami, butelkami z benzyną i granatami. Wysoka kamienica przy pl. Muranowskiego, teren intensywnych walk, miała dwie flagi: Polski i żydowski. Przybyli, aby symbolizować powstanie. Również polski ruch oporu starał się wesprzeć bojowników, uruchamiając kilka akcji w pobliżu murów getta.
W następnych dniach powstańcy bronili pojedynczych bunkrów i budynków. Ale niemieckie oddziały szturmowe przeszukiwały jedną czwartą za drugą, paląc lub detonując domy. Przeszukiwali kolejno budynki i łapali bojowników i ludność cywilną. Według historyków w getcie rozstrzelano 7.000 Żydów, 7.000 deportowano do Treblinki i Majdanka, a 36.000 do obozów pracy. Ponad 100 bojowników, w tym Anielewicz, popełniło samobójstwo. Tylko kilkadziesiąt osób uratowało im życie, uciekając z getta podziemnymi kanałami. Część z nich wzięła później udział w Powstaniu Warszawskim.
<center><h3>Dwa symbole </center></h3>
Ostateczny triumf wielkiej armii niemieckiej na kilkuset bojowników symbolizuje wysadzenie Wielkiej Synagogi przy ul. Tłomackie, 16 maja 1943 roku. Tego dnia Stroop napisał: "Dawna dzielnica żydowska w Warszawie przestała istnieć". To, co z niego pozostało, zostało zrównane z ziemią przez Niemców. W ciągu kolejnych miesięcy zamiecili ruiny getta i zintensyfikowali polowania Żydów za murem "po aryjskiej stronie".
Skazany na niepowodzenie bunt był pierwszym zbrojnym powstaniem w okupowanych przez nazistów miastach Europy i największym aktem oporu ludności żydowskiej w II wojnie światowej. Pozostaje silnym symbolem ludzkiej walki o godność.
źródło: google, polska.pl